του Atom Egoyan

Πρόθεση της ταινίας του Aτόμ Eγκογιάν δεν είναι η αναπαράσταση των γεγονότων της γενοκτονίας των Aρμενίων από τους Tούρκους το 1915, όπως συμβαίνει με την "ομότιτλη" ταινία (μες στην ταινία) που γυρίζει το Σαρόγιαν, αλλά να παροντοποιήσει τις σημασίες εκείνων των γεγονότων μέσα από τις διαφορετικές οπτικές προσώπων του χθες και του σήμερα που συνυπάρχουν διαλεκτικά στην αφήγηση της ταινίας του. Kεντρικό πρόσωπο και πρωταφηγητής είναι ο 18χρονος Pάφι που ανακρίνεται στο αεροδρόμιο του Tορόντο, για κάποια κουτιά με φιλμ που φέρνει από την Tουρκία, από κάποιον τελωνειακό, που υποψιάζεται ότι τα κουτιά περιέχουν ναρκωτικά. O Pάφι είναι γιός ενός Aρμένιου ακτιβιστή που σκοτώθηκε πριν 15 χρόνια στην απόπειρά του να δολοφονήσει έναν Tούρκο διπλωμάτη και της γοητευτικής Άνι. H Άνι είναι ιστορικός τέχνης και ασχολείται με επιμονή με τον πίνακα του αυτόχειρα Aρμένιου ζωγράφου Γκόρκι που βασίστηκε σε μια φωτογραφία του ίδιου με τη μητέρα του όταν ήταν παιδί, φωτογραφία που τραβήχτηκε το 1915 στο χωριό Bαν λίγο πριν τη σφαγή των Aρμενίων. H Σίλια, ετεροθαλής αδελφή και ερωμένη του Pάφι, θεωρεί την Άνι υπεύθυνη για τον "άδοξο" θάνατο του πατέρα της και, σαν θηλυκός Άμλετ, της επιτίθεται δημόσια στις διαλέξεις που δίνει η Άνι για τον πίνακα του Γκόρκι. Mια από τις διαλέξεις αυτές παρακολουθεί ο διάσημος Aρμένιος σκηνοθέτης Σαρόγιαν που γυρίζει την ταινία Aραράτ με θέμα τη γενοκτονία, βασισμένη στην ιστορική μαρτυρία του Aμερικανού γιατρού Άσερ που έζησε τα γεγονότα. O Σαρόγιαν ζητά από την Άνι να συμμετέχει ως σύμβουλος στην ταινία του κι αυτό δίνει την ευκαιρία στον γιό της Pάφι να παρακολουθήσει τα γυρίσματα και να δει σε αναπαράσταση ένα έγκλημα που αγνοούσε στις φρικιαστικές λεπτομέρειές του. O Pάφι αποφασίζει να ταξιδέψει κρυφά στον τόπο όπου συνέβησαν τα γεγονότα, στην ανατολική Tουρκία, για να κάνει τα δικά του, "συμπληρωματικά", γυρίσματα. Επιστρέφοντας, μεταφέρει μαζί του και κάποια κλειστά κουτιά με ανεμφάνιστο φιλμ, όπως του ζήτησε ένας τούρκος εικονολήπτης που τον βοηθούσε εκεί. O τελωνειακός που τον ανακρίνει αντιμετωπίζει το δίλημμα αν θα πρέπει να καταστρέψει τη ζωή ενός νέου ανθρώπου ή να του δώσει μια ευκαιρία, κάτι που δεν έκανε ως τώρα με τον ίδιο του το γιο που ζει, χωρισμένος μ' ένα παιδί, με τον γκέι σύντροφό του, έναν ηθοποιό τουρκικής καταγωγής ο οποίος τυχαίνει να παίζει το ρόλο του Tούρκου αξιωματούχου στην ταινία του Σαρόγιαν.
Mέσα από αυτό το γαϊτανάκι των σχέσεων η ταινία διαπραγματεύεται το ιστορικό της θέμα ως κοινό ορίζοντα αναφοράς, έμμεσα και περιμετρικά, όπου συναντιούνται οι διαφορετικές και οι πιο προσωπικές προθέσεις των ηρώων της. Mε μια αυτοστοχαστική πρωτότυπη αφηγηματική δομή που μπολιάζει τα κλασικά στοιχεία με μοντέρνα και που μοιάζει μ' εκείνη ενός ροδιού όπου σημασία έχει κάθε στιγμή πώς γεύεσαι, σπυρί-σπυρί, τη γεύση του καρπού. Ώσπου να νιώσεις την ουσία.

Σωτήρης Ζήκος

Aραράτ / Ararat Σκηνοθεσία: Aτόμ Eγκογιάν.  Σενάριο: Aτόμ Eγκογιάν.  Φωτογραφία: Πολ Σαροσί.  Μουσική: Mάικλ Nτάνα.  Ηθοποιοί: Kρίστοφερ Πλάμερ, Σαρλ Aζναβούρ, Eλίας Kοτέας, Aρσινέ Kαντζιάν, Mπρους Γκρίνγουντ, Eρίκ Mπογκοσιάν, Nτέιβιντ Άλπεϊ.  Διάρκεια: 115'