(Πέρα από τα βουνά)
του Jia Zhang-ke

Αυτή η συναισθηματική στον τόνο, αλλά πάντα μεγαλειώδης στην αφηγηματική της διαπραγμάτευση, ταινία του Jia Zhang-ke διατρέχει το πρόσφατο παρελθόν (αλλά και το επικείμενο μέλλον) της Κίνας μέσα από τις προσωπικές ζωές τριών προσώπων.
Με αφετηρία το έτος 1999 και τόπο την κινέζικη επαρχία, το Fenyang, η αφήγηση έχει ως κεντρικά της πρόσωπα τρεις παιδικούς φίλους: δύο άνδρες, τον νεόπλουτο Zhang Jinsheng, τον φίλο του που δουλεύει σ' ένα ανθρακωρυχείο Liangzi, και την τραγουδίστρια Tao. Τα τρία αυτά πρόσωπα σχηματίζουν ένα ερωτικό τρίγωνο καθώς η γυναίκα βρίσκεται στο κέντρο της προσοχής των δύο ανδρών. Από τον ανταγωνισμό αυτό θα βγει νικητής ο πιο ισχυρός: ο Jinsheng θα παντρευτεί την Tao και θα κάνουν ένα παιδί, τον Dollar. Όμως ο βίος τους κάθε άλλο από ανθόσπαρτος θα είναι...
Η αφήγηση χωρίζεται σε τρία μέρη που το καθένα διαδραματίζεται σε τρεις διαφορετικές εποχές, σε διαφορετικούς τόπους και με διαφορετικά κεντρικά πρόσωπα. Το παρελθόν -το 1999- όταν η Κίνα και η οικονομία της ήδη είχε αρχίσει την απογείωση της: εδώ ο χώρος είναι Fenyang (τόπος καταγωγής του σκηνοθέτη) με κέντρο βάρους στο ερωτικό τρίγωνο. Το παρόν -2014, που διαδραματίζεται κυρίως στη Σαγκάη, όπου το κέντρο βάρους δίνεται στη σχέση της διαζευγμένης μητέρας και του 10χρονου γιου της. Και το μέλλον το 2025, που διαδραματίζεται στην Αυστραλία και όπου κεντρικά πρόσωπα είναι ο νεαρός γιος και η μεγαλύτερης ηλικίας δασκάλα του. Ο δε βασικός άξονας της αφήγησης είναι η πορεία της σχέσης του ζευγαριού (και της οικογένειας τους): από το γάμο (στο πρώτο μέρος), στο διαζύγιο (στο δεύτερο μέρος) και στη μοναξιά και των τριών -πατέρα, μητέρας και γιου- (στο τρίτο μέρος).
Στον πυρήνα της δραματικής πλοκής, θα βρούμε μια σειρά από θεματικές που απασχολούν τον σκηνοθέτη από την αρχή της σκηνοθετικής του διαδρομής: η οικονομική ανάπτυξη και οι επιπτώσεις (ηθικές, συναισθηματικές και άλλες) στις ζωές των ανθρώπων, η διάλυση των οικογενειακών δεσμών, η αποξένωση, ο εκτοπισμός, η αλλοτρίωση, η πολιτισμική μετάλλαξη υπό την επήρεια των νέων (καπιταλιστικών) αξιών. Αλλά εδώ, ο Jia Zhang-ke εισάγει επιπλέον και κάποιες νέες θεματικές στο μέρος που διαδραματίζεται στο μέλλον: είναι η αγωνία για την κινέζικη γλώσσα και ταυτότητα σ' ένα παγκοσμιοποιημένο κόσμο.
Αν κάτι δεν λειτουργεί, με τρόπο αποτελεσματικό, στη δραματική πλοκή είναι η πολυδιάσπαση της σκηνοθετικής οπτικής ως προς το πλήθος των κεντρικών προσώπων και τους χρόνους της αφήγησης: κάτι που γίνεται εμφανές κυρίως στο τρίτο μέρος που διαδραματίζεται στο μέλλον.
Από τα κεντρικά πρόσωπα,ο Jia Zhang-ke επιφυλάσσει, όπως πάντα, ένα ιδιαίτερο και με συναισθηματικό βάρος βλέμμα στο γυναικείο πρόσωπο: είναι οι επιλογές της που καθορίζουν την αφηγηματική ανέλιξη (και όχι μόνο). Και είναι σ' αυτό το πρόσωπο που μοιάζει να συμπυκνώνεται όλη την ανθρώπινη κατάσταση μιας χώρας και μιας κοινωνίας  που βίωσε με τρόπο συνταρακτικό και βίαιο τις κατακλυσμιαίες αλλαγές: ελπίδα και προσδοκία για το μέλλον, σύγχυση, απογοήτευση και διάψευση. Τα συναισθήματα της, όπως ζωγραφίζονται στο πρόσωπό της μοιάζουν να αποκαλύπτουν όλες τις κρυφές και αθέατες όψεις των κοινωνικών αλλαγών. Μοιάζουν παράλληλα να αποκαλύπτουν και όλους τους φόβους για ένα σκοτεινό και δυσοίωνο μέλλον....

Δημήτρης Μπάμπας