(Τιμώμενος επισκέπτης)
του Atom Egoyan
(η κριτική του Θόδωρου Σούμα)

Ο Ατόμ Εγκογιάν σκηνοθετεί συχνά τις ιδιόμορφες υπαρξιακές ή κοινωνικές ή και κοινωνικο-επαγγελματικές καταστάσεις των προσώπων του (The adjuster, ελλην.τίτλος Ο ασφαλιστής, 1991, κ.α.), τη μοναξιά του σύγχρονου ανθρώπου, του οποίου η ζωή συνυφαίνεται με την τεχνολογία, την αλλοτρίωση ή τη γραφειοκρατία, τη σαγήνη και την αμφισημία του ερωτισμού, τη διαπλοκή παράξενων ανθρώπινων σχέσεων, τα μυστήρια, το διφορούμενο ή τη βία της ζωής των ανθρώπων και των κοινωνιών. Ο Εγκογιάν καταπιάνεται συχνά, με ελκυστικό και εύστοχο τρόπο, με τα ερωτικά, κοινωνικά ή οικογενειακά μυστικά, όπως στα φιλμ Υποψία (Chloe, 2009), Γράμμα από το παρελθόν (Remember, 2015), Γλυκό πεπρωμένο (Τhe sweet hereafter, 1997), Η αιχμάλωτη (The captive, 2014), Τα δεσμά του διαβόλου (Devil's knot, 2013), Tο ταξίδι της Φελίτσια (Felicia's journey, 1999), Ημερολόγιο (Calendar, 1993), Speaking parts (1989), Exotica (1994), Εκεί που βρίσκεται η αλήθεια (Where the trouth lies, 2005), Family viewing (1987), και στην πρώτη ταινία του The next of Kin (Σχεδόν συγγενείς, 1984).
Στο Τιμώμενο επισκέπτη πρόκειται για τα απωθημένα, ένοχα μυστικά μιας κόρης με πολλή φαντασία, καθώς και του πατέρα της. Η κόρη στοχοποιεί την ερωμένη του πατέρα, ο οποίος είναι παντρεμένος με την ετοιμοθάνατη από καρκίνο μητέρα της (που η κόρη δεν θέλει με τίποτα να αντικατασταθεί από την ερωμένη). Για μία εγκληματική αμέλειά της η κόρη θα κουβαλάει πάντα μέσα της την ενοχή. Θα την καμουφλάρει πίσω από μια υποτιθέμενη, σκηνοθετημένη ιστορία σεξουαλικής συνεύρεσής της με δυο ανήλικους μαθητές της, η οποία θα την οδηγήσει στη φυλακή. Η σκηνοθεσία του υποτιθέμενου τρίο με τους δυο έφηβους, οδηγεί - μέσω της απώλειας των γονιών, της τύψης και της τιμωρίας - σε μια οικογενειακή τραγωδία. Όταν ο πατέρας πεθάνει, η κοπέλα εξιστορεί στον νέο ιερέα ο οποίος πρόκειται να εκφωνήσει τον επικήδειο του πατέρα της, τη σύνθετη και όλο απωθημένα κι ενοχές, σχέση που είχε μαζί του.
Παρουσιάζει ενδιαφέρον το ότι ο Α.Εγκογιάν καταφέρνει και σ' αυτή την ταινία, για πολλοστή φορά, να ενσωματώσει στη φιλμική μυθοπλασία του στοιχεία και δεδομένα από τη ζωή των Αρμενίων...
Ο Ατόμ Εγκογιάν επιδεικνύει μεγάλη αφηγηματική ικανότητα στη διήγηση αυτής της περίπλοκης ιστορίας, η εμπειρία του και η επιδεξιότητά του είναι έκδηλες. Το ίδιο ισχύει και για τη ατμοσφαιρική σκηνοθεσία και τη λεπταίσθητη αισθητική του, την προσεγμένη φωτογραφία και εικόνα, τα κάδρα και την εικαστική σύνθεση, το μοντάζ στην αφήγηση, τη σπουδαία ερμηνεία του Ντέιβιντ Θιούλις, και τη μουσική (παίζει έντονο ρόλο γιατί η ηρωίδα είναι μουσικοσυνθέτης μελωδιών, με αρμένικο άρωμα). Όλα στην ταινία έχουν ένα επίπεδο ωριμότητας και καλλιέπειας. Μερικοί θα βρουν τη μυθοπλασία πολύ μπερδεμένη, άλλοι πως η συνθετότητά της δεν αξίζει τόσο κόπο (ή απλά δεν αξίζει τον κόπο). Κάποιος θεατής είπε ώδινεν όρος (Αραράτ) και έτεκε μυν, αλλά κι αυτό είναι υπερβολικό και μεροληπτικό.


Το σημείωμα του σκηνοθέτη

Πώς αποκτάμε πρόσβαση σε καθοριστικά κομμάτια προσωπικών ιστοριών, όταν οι κάτοχοι αυτών των ιστοριών δεν είναι πια παρόντες; Απέκτησα εμμονή με έναν πατέρα και μια κόρη, που συμπεριφέρονται περίεργα, για λόγους που κανείς από τους δύο δεν μπορεί να καταλάβει. Υπάρχουν εκδοχές από το παρελθόν του καθενός, ενώ χρησιμοποιούν διάφορα αντικείμενα που τους θυμίζουν πράγματα, για τα οποία όμως κανένας από τους δυο δεν μιλάει. Σε πολλές ταινίες μου, η τεχνολογία παίζει σημαντικό ρόλο σε αυτό το μέρος ξεχασμένων τελετουργιών και παραπεταμένων θυσιών. Με συναρπάζει ο δαιδαλώδης τρόπος με τον οποίο αποκαλύπτεται τελικά η αλήθεια. Υπάρχουν πράγματα που ένας γονιός μπορεί να πει στο παιδί του, ενώ άλλες ιστορίες είναι καλά κρυμμένες μέχρι να είναι πια πολύ αργά.

(πηγή σημειώσεις για την παραγωγή)