του Yoji Yamada

Από τους πιο εμπορικούς Ιάπωνες σκηνοθέτες ο Yoji Yamada με το Twilight Samurai κάνει μια ταινία εποχής. Γνωρίζοντας επιτυχία, τόσο εισπρακτική όσο και καλλιτεχνική, ο σκηνοθέτης επιχειρεί να συνδέσει ένα παραδοσιακό είδος, με την σύγχρονη εποχή, διατηρώντας παράλληλα τα ρεαλιστικά στοιχεία αλώβητα. Στη συνέχεια αναλυτικά εξηγεί τα της ταινία…ς...

Καταρχάς μου άρεσε το έργο του Shuhei Fujisawa: έγραψε λογοτεχνία για τους σαμουράι και τους καθημερινούς ανθρώπους. Σκεφτόμουν να κάνω μια ταινία βασισμένη σε τρία από τα μυθιστορήματα του. Αυτά πριν τέσσερα ή πέντε χρόνια. Επίσης όλα αυτά τα χρόνια είχα δει πολλές δραματικές ταινίες εποχής, αλλά δεν ήμουν ικανοποιημένος μ' αυτές. Ήταν γεμάτες ψέματα και δεν έλεγαν τίποτε για το πως στα αλήθεια ζούσαν οι σαμουράι. Ο Akira Kurosawa μου είπε ότι αυτό τον απασχολούσε. Ήθελε να κάνει μια ρεαλιστική ταινία για την ζωή των σαμουράι. Είχε πολλά προβλήματα αναζητώντας πληροφορίες που χρειαζόταν -δεν υπήρχε υλικό- έτσι το 1954 κατέληξε να κάνει την ταινία Επτά Σαμουράι- ένα τελείως διαφορετικό είδος ταινίας. Ήθελα να προσπαθήσω να κάνω μια ταινία που να δείχνει πως οι σαμουράι ζούσαν, έτρωγαν, μιλούσαν, τι αισθανόταν. Νομίζω ότι μπορούσα να κατανοήσω τι συνέβαινε -εξάλλου οι σαμουράι ήταν οι πρόγονοι μου.
(...…) Ήθελα να γυρίσω πιο ρεαλιστικές σκηνές μάχης απ' αυτές που βλέπουμε στις ταινίες σαμουράι, ακόμα και του Kurosawa. Αυτό που εννοώ είναι: Όταν οι κακοί έχουν περικυκλώσει τον ήρωα γιατί τον επιτίθενται ένας- ένας και έτσι αυτός τους νικά; Γιατί δεν επιτίθενται όλοι μαζί ; Επίσης όταν οι κακοί τραυματίζονται πεθαίνουν αμέσως. Στην πραγματικότητα είναι παρά πολύ δύσκολο να σκοτώσεις κάποιόν σε ξιφομαχία, εκτός και αν τον τραυματίσεις σοβαρά. Σύμφωνα με τις αφηγήσεις για εκείνη την εποχή, οι ξιφομαχίες των σαμουράι διαρκούσαν δύο και τρεις ώρες. Τραυμάτιζαν ο ένας τον άλλον συνεχώς μέχρι που γινόταν χλωμοί και ο αδύνατος τελικά κατέρρεε. Έτσι συνέβαινε πέθαιναν σιγά- σιγά από αιμορραγία.
Επίσης τότε οι γυναίκες δεν φορούσαν συνήθως αυτού του είδους τα φανταχτερά φορέματα που βλέπουμε στις ταινίες σαμουράι. Ντυνόντουσαν πιο απλά. Δεν μακιγιαριζόταν τόσο ωραία ούτε είχαν τόσο πολύπλοκα χτενίσματα. Ήθελα να δείξω όλα αυτά.
(...…) Υπάρχουν καλές ταινίες εποχής όπως το Ninjo Kamifusen (1937) του Sadao Yamanaka και φυσικά οι Επτά Σαμουράι του Kurosawa. Όταν είδα αυτές τις ταινίες έμεινα έκπληκτος. Συνειδητοποίησα ότι είναι δραματικές ταινίες εποχής που μπορείς να τις παρακολουθήσεις σαν να είναι σύγχρονες δραματικές ταινίες. Αυτές οι ταινίες ήταν τα οδόσημα μου.
Προσπάθησα να ενσωματώσω στην αφήγηση στοιχεία με τα οποία οι σημερινοί Ιάπωνες να μπορούν να ταυτιστούν. Όταν σε διατάζει να κάνεις κάτι το αφεντικό θα πρέπει να το κάνεις. Διαφορετικό έχεις απολυθεί. Αυτό είναι κάτι που όλοι καταλαβαίνουν -και αυτό είναι το είδος των καταστάσεων που αντιμετωπίζει ο ήρωας. Ορισμένοι άνθρωποι λυγίζουν κάτω από πίεση και αυτοκτονούν. Στην Ιαπωνία σχεδόν 30 χιλιάδες άνθρωποι αυτοκτονούν κάθε χρόνο - αρκετοί απ' αυτούς είναι άνδρες στην ηλικία των 40 και 50. Ορισμένοι απ' αυτούς έχουν απολυθεί, ορισμένοι διατάχθηκαν να απολύσουν άλλους. Ο ήρωας φυσικά αντιμετωπίζει αυτή την κατάσταση διαφορετικά -αλλά η πίεση είναι παρόμοια.
Είναι αλήθεια ότι η ηρωίδα έχει ένα σύγχρονο τρόπο σκέψης. Κατά κάποιον τρόπο η ιστορία της είναι μια κριτική στο φεουδαρχικό σύστημα, αν και η ταινία δεν έχει αυτό το σκοπό. Στην περίοδο Edo (1603-1887) οι γυναίκες δεν επιτρεπόταν να έχουν λόγο. Στο Μεσαίωνα οι Γιαπωνέζες ήταν αρκετά δυνατές και είχαν σημαντική ανάμειξη στο πολιτισμό -όμως στην περίοδο Edo και Meiji (1868-1912) οι γυναίκες περίπου εξαφανίστηκαν από την δημόσια θέα. Ειδικότερα την εποχή Meiji υπήρχαν διακρίσεις. Υποτίθεται ότι ήταν ακάθαρτες, βδελυρές. Αυτός ο τρόπος σκέψης ακόμα υπάρχει - για παράδειγμα οι γυναίκες απαγορεύεται να μπουν μέσα στον αγωνιστικό χώρο τον σούμο (σ.τ.μ. ιαπωνική μορφή πάλης).
Όμως ενώ εισήγαγα σύγχρονα στοιχεία στην ταινία προσπάθησα αν τα κάνω να είναι συναρπαστικά. Όταν ο υπάλληλος μιας εταιρείας καταπιέζεται δεν μπορεί να πάρει ένα σπαθί. Όμως μια ξιφομαχία κάνει τους θεατές να κατανοούν πιο εύκολα την ταινία. Και επίσης πιο συνεκτική.
Σήμερα οι Γιαπωνέζοι αναρωτιούνται τι θα συμβεί στην χώρα. Είναι αγχωμένοι και εγώ επίσης. Τι θα συμβεί στις τράπεζες; θα βρίσκονται εκεί τα λεφτά μου; Στο τέλος της ταινίας ο σαμουράι είναι με τον γιο τους -και για όσο έχει την οικογένεια και αγαπά ο ένας τον άλλο μπορεί να προχωρήσει. Οι θεατές φεύγουν με την αίσθηση ότι τα πράγματα κατά κάποιο τρόπο θα διορθωθούν. Σκέφτονται ότι αν κάτι τέτοιο συμβεί στην ζωή μου μπορώ να τα καταφέρω ακόμα και αν κλείσει η εταιρεία. Αυτή η σκέψη τους προσφέρει ανακούφιση και κουράγιο.

(αποσπάσματα από συνέντευξη του Yoji Yamada στην εφημερίδα Japan Times 16-3-2003).