του Alfred Hitchcock
hitch0.jpg

Σκηνοθέτης και λίγο παίκτης
Χόλιγουντ- Από αρχαιοτάτων χρόνων στους σκηνοθέτες των κινηματογραφικών ταινιών επιτρέπεται μια τουλάχιστον, κατά κεφαλήν, εκκεντρικότητα -και η συνήθεια να εμφανίζομαι στις ταινίες μου απ' όλους θεωρείται ως άσκηση αυτού του σκηνοθετικού μου δικαιώματος. Για την εμφάνιση μου στην ταινία Stage Fright έχει ειπωθεί ότι ήταν αρκετά χυμώδης. Μού το έχουν πει, με μία δόση επιείκειας, υπονοώντας ότι τώρα πια έχω αγγίξει τα ανώτατα όρια σκηνοθετικού θεατρινισμού μέσα σε μια κινηματογραφική ταινία (#1).
Αυτό δεν είναι αληθές. Μπορεί να υπάρχει ένα McGuffin στην κινηματογραφική μου εμφάνιση, αλλά όχι θεατρινισμός. Τα κίνητρα μου υπήρξαν πάντα περισσότερο παραπλανητικά -ή αν προτιμάτε μια πιο έμμεση λέξη, περισσότερο μοχθηρά. Γλιστρώ στην ταινία ως κατάσκοπος. Ένας σκηνοθέτης θα έπρεπε να βλέπει πως ζει το άλλο μισό. Περνώντας στην μπροστά πλευρά της κάμερας και αφήνοντας το συνεργείο μου να με κινηματογραφήσει, μπορώ να μπορώ να δω πως είναι να σε κινηματογραφεί το συνεργείο μου.

hitch1.jpg
Η μεγάλη στιγμή
Βρίσκω ότι έτσι οι ηθοποιοί μου βρίσκονται σε ένταση. Ο καθένας είναι αγχωμένος για να κάνει την δουλειά του γρήγορα, πριν μου μπει η ιδέα να εμφανιστώ στην συγκεκριμένη σκηνή του. Ενώ οι τεχνικοί δουλεύουν χαρούμενα, προσβλέποντας στην μοιραία στιγμή που θα είμαι στο έλεος τους.
Και μετά η στιγμή φθάνει. Προχωρώ μπροστά στις κάμερες. Οι ηθοποιοί ζητούν να γίνουν και άλλες λήψεις. Η μακιγιέρ  γεμίζει το πρόσωπο μου με σκόνη, η ενδυματολόγος μού υποδεικνύει πως να ντυθώ. Οι ηλεκτρολόγοι και ο οπερατέρ με ευχαρίστηση με σκοπεύουν με τα φώτα. Ο φωτογράφος του πλατώ μού λεει τι πόζα να πάρω για τις φωτογραφίες του.
Πιάνω τον εαυτό μου να μπαίνει σε πειρασμό να χρησιμοποιήσω το ίδιο κόλπο και με κάποιους δημοσιογράφους, όταν έρχονται για μια εφ' όλης της ύλης συνέντευξη. Έχω μια κρυφή επιθυμία να τους πάρω εγώ συνέντευξη, να τους βάλω να ποζάρουν για μια φωτογράφηση. Θα ήθελα να σκοπεύσω με μια φωτογραφική μηχανή κάποιον φωτογράφο και να του ζητήσω να εκφράσει "τρόμο και αγωνία, παρακαλώ". Επίσης θα ήθελα να γράψω κριτικές για ορισμένα δημοσιογραφικά κείμενα.

Απολύτως μοχθηρός
Ο σκοπός, όπως δήλωσα και προηγουμένως, είναι απολύτως μοχθηρός. Βρίσκω ότι ο πιο εύκολος τρόπος για να αναστατώσεις τους ανθρώπους είναι να γυρίσεις το τραπέζι προς την πλευρά τους. Κάνε τον πιο αθώο από τους ηθοποιούς δολοφόνο, κάνε τον γείτονα της διπλανής πόρτας επικίνδυνο κατάσκοπο. Κάνε τους ηθοποιούς να βγουν από τον ρόλο τους και να μπουν στην θέση ενός άλλου ανθρώπου.
Θα ήθελα, για παράδειγμα, να κάνω ένα θρίλερ για τα Ηνωμένα Έθνη, κατά την διάρκεια της οποίας ένας αντιπρόσωπος ενός κράτους καταγγέλλεται απ' ένα άλλον αντιπρόσωπο ότι αποκοιμήθηκε στο μέσο μίας σημαντικής ομιλίας. Όταν πηγαίνουν να ξυπνήσουν τον αντιπρόσωπο ανακαλύπτουν ότι είναι νεκρός μ' ένα στιλέτο στην πλάτη. Αυτή θα ήταν η αρχή της ιστορίας μου -εκτός από κάτι: Αυτό είναι πολύ κοντά σε μια πραγματικότητα μη διασκεδαστική. Ποίου αντιπροσώπου θα είναι το πτώμα; Τι μπερδεμένο κουβάρι θα είναι αυτό; Πως θα καταφέρουμε να κάνουμε μια ιστορία αγωνίας, αποφεύγοντας να κάνουμε πολιτικές αναφορές;
hitch2.jpgΣύμφωνα με τον τρόπο σκέψης μου, το καλύτερο θρίλερ είναι αυτό που εμπλέκει συνηθισμένους και καθημερινούς ανθρώπους σε μια συνηθισμένη κατάσταση, μέχρι να αποκαλυφθεί -αρκετά νωρίς - ότι είναι ένας γοητευτικά επικίνδυνος γρίφος. Οι κατασκοπευτικές ιστορίες των προπολεμικών χρόνων ταιριάζουν τέλεια σ' αυτές τις προδιαγραφές. Ωστόσο, σήμερα, δεν υπάρχει τίποτε γοητευτικό στην κατασκοπεία -υπάρχουν μόνο ένα είδος μυστικών προς κατασκοπεία και αυτά είναι πολύ προφανή για να δημιουργήσουν απ' αυτά οι άνθρωποι γρίφους.
Πιστεύω ότι το θρίλερ αποκάλυψε στους θεατές τα παλιά του φαντάσματα. Πιστεύω ότι πρέπει να ξεχάσουμε την κατασκοπεία και να στραφούμε σε πιο προσωπικά είδη φόβων. Πιστεύω ότι ένα αγωνιώδες θρίλερ της παλιάς παράδοσης, σήμερα μπορεί να γίνει για ένα διεθνές δίκτυο εγκληματιών, με τους πράκτορες του σε υψηλές θέσεις, πολύ πιο εύκολα από μια ταινία για χαμένα έγγραφα.

Το "McGuffin"
Το "McGuffin"-ένα δικός μου όρος για το στοιχείο κλειδί μίας οποιασδήποτε ιστορίας με σασπένς- πρέπει προφανώς να αλλάξει. Δεν μπορεί πλέον να είναι η ιδέα το να αποτρέπεται ο ξένος πράκτορας από το να κλέψει τα έγγραφα. Δεν μπορεί να είναι πλέον δουλειά το σπάσιμο ενός μυστικού κώδικα. Έχει παρέλθει ο χρόνος ο καιρός που το Orient Express ήταν σκηνικό για το κατασκοπευτικό μελόδραμα. Νομίζω ότι το ίδιο μπορεί να ειπωθεί και για τις στενές σκάλες σε υψηλούς πύργους, τα υπόγεια και τα σχετικά. Προσωπικά κλίνω προς την Αλάσκα ως σκηνικό για το επόμενο θρίλερ. Λογικά είναι ένας από τους τελευταίους στόχους της παγκόσμιας κατασκοπείας και έχει χρώμα ως απομακρυσμένη περιοχή. (Θα μπορούσα για την μικρή μου εμφάνιση να φορέσω γούνα). Και ακούγεται πολύ ωραία ο τίτλος "Κατάσκοπος Εσκιμό".
Αλλά το μεγάλο πρόβλημα του γοητευτικού κακού -είτε αυτός βρίσκεται στην Αλάσκα είτε στην πλατεία Times Square - παραμένει γρίφος: μια μικρή κληρονομιά του θαυμαστού νέου κόσμου στον οποίο είμαστε προετοιμασμένοι να υποψιαζόμαστε τους γείτονες μας και να αναμένουμε το χειρότερο.


(Δημοσιεύτηκε σ' ένα φύλο των New York Times του 1950. Απόδοση Δημήτρης Μπάμπας)

1 Σ.τ.μ. Η έκφραση στο πρωτότυπο είναι "the maximum limits of directorial ham in the movie sandwich". Σε κατά λέξη μετάφραση "τα ανώτατα όρια σκηνοθετικού χοιρομεριού μέσα στο σάντουιτς μιας κινηματογραφικής ταινίας". Η λέξη ham σημαίνει επίσης και "κάνω θεατρινισμούς & υπερβολές". Είναι μη μεταφράσιμο στην ελληνική γλώσσα λογοπαίγνιο. Επιπλέον η ταινία στην οποία αναφέρρεται ο Hitchcock δοαδρματίζεται στον χώρο του θεάτρου.