του Γιάννη Οικονομίδη
(οι δηλώσεις του σκηνοθέτη)

Προκλητικές δεν είναι οι ταινίες µου. Προκλητική είναι η πραγµατικότητα. Ειδικά σήµερα. Ρίξε µια µατιά γύρω σου και θα καταλάβεις τι εννοώ. Ο πάτος τρύπησε και βυθιζόµαστε ολοταχώς στον πάτο του πάτου. Στον απόπατο. Μη γελιέσαι που προσπαθούν κάποιοι, οι πολιτικοί πρώτοι απ' όλους µε τα τσιράκια και τους παρατρεχάµενους, µη λέµε ονόµατα, να εξωραΐσουν τον βόθρο. Δυστυχώς, όλοι µαζί κολυµπάµε, εδώ και χρόνια, στα σκατά. Αλλοι επιπλέουν και άλλοι πνίγονται.

(...) [Ο ήρωας είναι] ένας καραγκιοζάκος από την επαρχία, ένα περιφερόµενο ρεµάλι, ένας µάγκας του γλυκού νερού, που ξαφνικά απέκτησε δουλειά, σπίτι, γυναίκα και κουτσούβελα, χρησιµοποιώντας ένα µαχαίρι. Απώλεσε όµως και το τελευταίο γραµµάριο της ψυχής του χωρίς να το πάρει χαµπάρι.

(...) Η ηλιθιότητα είναι σύνηθες μοτίβο των ταινιών μου. Τραγικωμωδίες κάνω. Πάρτε τους αδερφούς Κοέν, τον Τζάρμους. Τι δείχνουν; Τον τραγέλαφο, τη γελοιότητα. Βγάζεις φοβερές αλήθειες έτσι. “Ο βλάκας είναι αήττητος” δεν είπε ο Ραφαηλίδης;

(...) Το μαυρόασπρο είναι το απωθημένο κάθε σκηνοθέτη, αλλά οι διανομείς ανατριχιάζουν και μόνο στη σκέψη του. Πριν ξεκινήσω, τότε που οι διανομείς μάς είχαν κλείσει όλες τις πόρτες και ήμασταν σε ψιλοαπόγνωση, συζητάγαμε με τον παραγωγό μου, τον Πάνο Παπαχατζή, και του ρίχνω την ιδέα. Γιατί όχι, μου λέει. Αν ήμασταν ήδη καπαρωμένοι από κάποιον διανομέα, θα τρώγαμε μεγάλη ματαίωση. Το κάναμε λοιπόν και αποδείχτηκε επιλογή-κλειδί.

(...) Εστίασα σε έναν κινηματογράφο με δραματουργική παράδοση, με αφήγηση. Εβαλα το αισθητικό μέρος και την εικόνα λίγο στην άκρη. Είπα, ας είναι η εικόνα κακότεχνη, η φωτογραφία άσχημη, ας μην έχω τη δυνατότητα να κάνω σπουδαία πλάνα. Δεν μ’ ενδιαφέρει αυτό. Μ’ ενδιαφέρει να κάνω ταινίες που να έχουν ιστορία, να κρατούν το ενδιαφέρον του θεατή, και οι ηθοποιοί μου όσον αφορά την αναπαράσταση του κόσμου και της πραγματικότητας, να είναι σε πολύ ψηλό επίπεδο. Ενα πράγμα που πάντα με ενοχλούσε στο ελληνικό σινεμά, ήταν η ανικανότητα να αναπαραστήσουν την πραγματικότητα ικανοποιητικά.

(...) Για μένα το ζητούμενο από την πρώτη ταινία μου είναι προσεγγίσω όσο γίνεται – έστω και σαν αρχή – την πραγματικότητα. Είναι σημαντική η αναπαράσταση του κόσμου. Έχει σημασία να νομίζει αυτός που βλέπει την ταινία πως αυτό που βλέπει δεν είναι στημένο αλλά κομμάτι της πραγματικότητας, ένα ντοκουμέντο και ότι κάποιος βρέθηκε με μια κάμερα μπροστά στη φάση και το φίλμαρε. Αυτό το στημένο και το μη πραγματικό του να γράφει στο μέτωπο ο ηθοποιός ότι «είμαι ένας ηθοποιός και τώρα παίζω ταινία και δείτε με που παίζω σε ένα κατασκευασμένο πράγμα» είναι και ένα ζητούμενο που πάντα με ενοχλούσε στον ελληνικό κινηματογράφο. Ένα από τα μεγάλα μου αιτήματα από το «Σπιρτόκουτο» είναι αυτό. Να με κάνει η ταινία να ξεχνιέμαι και να μην με πετάει απ’ έξω, να μην είναι μια κακή κατασκευή με κακούς ηθοποιούς και κακούς διάλογους. Και έτσι ήταν και ένα στοίχημα για μένα. Αν δεν στέκει μια σκηνή στα μάτια μου είτε σαν διάλογος, είτε σαν κατάσταση, είτε σαν αντίληψη. Γιατί αυτό είναι που μένει τελικά. Τι αντίληψη έχει ένας σκηνοθέτης για αυτό που φτιάχνει. Άσχετα αν πας κι αλλού με όλα αυτά.

(...) Η πλειοψηφία της σύγχρονης ελληνικής τέχνης -ποίηση, μουσική, σινεμά- δεν ασχολείται με την ουσία. Με εμάς δηλαδή και τη ζωή μας, την κοινωνία που έχουμε φτιάξει, το πώς καταναλώνεται και πώς καίγεται ο χρόνος μας σε αυτόν τον τόπο. Αυτό θα έπρεπε να είναι το άλφα και το ωμέγα, να μιλάς δηλαδή με αλήθεια για την εποχή σου. Γιατί τι πιο αισιόδοξο από ένα έργο που προσπαθεί να μιλήσει τη γλώσσα της αλήθειας;

(πηγή συνεντεύξεις του σκηνοθέτη στον τύπο)