του Francis Ford Coppola

13 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1990
Ανακαλύπτω ότι αναπτύσσω έναν έντονο φόβο ή άγχος, ενώ σκηνοθετώ. Στο πλατό, κατά την διάρκεια της παραγωγής την ταινίας. Έχει να κάνει με το πάγωμα - να παθαίνεις κρίση άγχους ακριβώς τότε που πρέπει να πεις στον καθένα πως η σκηνή πρόκειται να στηθεί. Δεν είναι που δεν έχω ιδέες. Πάντοτε έχω αρκετές ιδέες.
Ωστόσο υπάρχει μια στιγμή που η επιδερμίδα μου γίνεται λεπτή και ιδρώνω - και ο καθένας βρίσκεται εκεί περιμένοντας από μένα να παρουσιάσω κάτι καλό. Οι ηθοποιοί διαβάζουν τα λόγια τους τριγυρνώντας παντού. Είναι φανερό ότι η σκηνή δεν λειτουργεί -ότι πρέπει να την κάνουμε να λειτουργήσει. Και είναι τότε που το άγχος με καταλαμβάνει και το μυαλό μου, κατά κάποιο τρόπο, παγώνει. Και στην συνέχεια παγώνει καθ' ολοκληρία το μυαλό και με το πραγματικό άγχος κυριαρχεί.
Αυτό είναι ένα αρκετά μεγάλο πρόβλημα, επειδή είμαι ένας επαγγελματίας σκηνοθέτης και δεν θα έπρεπε να υποφέρω από άγχος την στιγμή ακριβώς που θα πρέπει να λειτουργώ. Έχει σχέση με την έλλειψη αυτοπεποίθησης ακριβώς την στιγμή που την έχω περισσότερη ανάγκη. Ο πανικός κυριαρχεί και κρύος ιδρώτας τρέχει και είναι δύσκολο για μένα να συνεχίσω. Χρειάζομαι να σταματήσω -να ανακτήσω κάποιο χώρο. Να μείνω μόνος μου -να ηρεμήσω. Είναι σαν να υπερασπίζομαι κάτι εύθραυστο, μια πρόκληση από κάποιον κυνικό που με θέτει σε θέση άμυνας.
Χρειάζεται να πω στον εαυτό μου: "Σταμάτα. Ηρέμησε. Μην πανικοβάλλεσαι. Μην ανησυχείς θα υπάρχει διέξοδος. Απλώς χαλάρωσε ". Κατά ένα μέρος έχει σχέση με την ντροπή. Είναι λόγω των τρομακτικών πρώτων ημερών του σχολείου, με όλα αυτά τα άγνωστα παιδιά να με κοιτάζουν, ίσως να με κρίνουν ως ανίκανο να ολοκληρώσω οποιαδήποτε εργασία έχω αναλάβει να κάνω;
Σε μια δοκιμαστική προβολή της ταινίας - ειδικά όταν αυτή δεν πηγαίνει καλά - αισθάνομαι το άγχος να με κυριεύει. Είναι κάτι αληθινό: είναι μία φοβία. Είναι η δική μου φοβία.
Πως μπορώ να την διορθώσω; Χρειάζεται να βρω το δικό μου δρόμο τελικά. Όταν γράφω έχω τον χρόνο και την ηρεμία να τον αναζητήσω αυτόν τον δρόμο. Ωστόσο όταν είναι άλλοι παρόντες αισθάνομαι ότι είμαι το κέντρο της προσοχής όλων. Αυτή είναι η διαφορά.
Λοιπόν όλα θα διορθωθούν. Το ξέρω και ωστόσο αυτό το άγχος με κάνει και αισθάνομαι άβολα. Πολύ άβολα.. Δεν το έχω αυτό όταν μαγειρεύω. Ακόμα και όταν μαγειρεύω μπροστά σε πολύ κόσμο. Ποια είναι η διαφορά; Γιατί έχω περισσότερη αυτοπεποίθηση όταν μαγειρεύω παρά όταν σκηνοθετώ; Απλώς έτσι συμβαίνει.

28 ΙΟΥΛΙΟΥ 1991
Το γράψιμο είναι η θεραπεία. Αν μπορούσα να το κάνω κάθε μέρα, θα αισθανόμουν πολύ καλύτερα.
Χάνω τον σεβασμό μου στην ικανότητα μου να εργάζομαι. Αισθάνομαι να τεμπελιάζω και γι' αυτό δουλεύω σκληρά.
Πρέπει να αλλάξω τις συνήθειες της δουλειάς μου. Πρέπει να γράφω κάθε πρωί. Μόνο τότε αισθάνομαι εντάξει.
Νομίζω ότι θα μπορούσα να είμαι δραματουργός. Νομίζω ότι θα μπορούσα να εκφράσω συναισθήματα σχετικά με το πως είναι τα ανθρώπινα όντα. Χρειάζεται να κάνω μια τέτοιου είδους δουλειά. Τώρα είμαι παραγωγός κινηματογραφικών ταινιών και σκηνοθέτης. Αυτό κατά κάποιο τρόπο είναι δευτερεύον. Μεγάλο λάθος.
Τόσα πολλά φαίνεται να καθορίζονται από την διάθεση. Αν έχω δημιουργική διάθεση, τότε οι ιδέες κυλούν και είμαι πολύ ικανοποιημένος. Αυτά είναι κοινά για όλους τους καλλιτέχνες: οι αμφιβολίες, οι κρίσεις πανικού.
Χαλάρωσε Francis. Δεν είναι απαραίτητο να υποφέρεις για να είσαι καλλιτέχνης.

[Καταγραφές στο προσωπικό ημερολόγιο του σκηνοθέτη Francis Ford Coppola. Δημοσιεύτηκε στην ετήσια έκδοση Projections 3.]