Antonio Tabucchi και Michele Tabucchi
Είκοσι φωτογράμματα για τον Πέδρο Αλμοδόβαρ και έντεκα νυχτερινές φωτογραφίες
Μετάφραση Ανταίος Χρυσοστομίδης
Εκδόσεις Άγρα, 2006.
Σελ. 46.

Όχι πολύ συχνά ένας συγγραφέας εγκαταλείπει τον κόσμο των βιβλίων για να εντρυφήσει στο σύμπαν των εικόνων. Το παρελθόν μας έχει προσφέρει ορισμένα άξια αναφοράς παραδείγματα όπως του Χόρχε Λούις Μπόρχες, του Γκράχαμ Γκρήν αλλά και του Αλμπέρτο Μοράβια –συγγραφέων που άλλοτε περιστασιακά και άλλοτε όχι άσκησαν την κινηματογραφική κριτική.
Η έκδοση για τον Πέδρο Αλμοδόβαρ/Pedro Almodóvar είναι μια ανάλογη περίπτωση. Με αφορμή ένα αφιέρωμα στο έργο του ισπανού σκηνοθέτη που διοργάνωσε η γαλλική Ταινιοθήκη, ο ιταλός συγγραφέας Antonio Tabucchi επιχειρεί μια ανάγνωση των ταινιών του. Σ’ αυτήν την ανάγνωση συνεπικουρείται από ένα παράλληλο σχόλιο, αποκαλυπτικό μιας ατμόσφαιρας: από τις φωτογραφίες του γιου του Michele Tabucchi κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων της πλέον πρόσφατης ταινίας του σκηνοθέτη Volver.
Σ’ αυτήν την καθ’ όλα κινηματογραφόφιλη έκδοση δεν έχουμε το συνήθη περί του κινηματογράφου λόγο: από το κείμενο σχεδόν απουσιάζουν οι κινηματογραφικές αναφορές. Το κείμενο του Antonio Tabucchi είναι ένας κριτικός λόγος ο οποίος χωρίς να ’ναι αυθαίρετος και άναρχος, είναι απροκατάληπτος και γι’ αυτό διεισδυτικός και αποκαλυπτικός. Δεν υπάρχει σ’ αυτόν καμιά ιδεοληψία, καμιά κρυφή ατζέντα, υπάρχει απλώς η γοητεία και η σαγήνη που ασκούν οι κινηματογραφικές εικόνες και όπως είναι αυτονόητο οι πάγιες εμμονές του συγγραφέα.
Το συναρπαστικότερο προσόν του κειμένου είναι ότι ο συγγραφέας τοποθετεί τον Αλμοδόβαρ μέσα σ’ ένα πολύ ευρύτερο πλαίσιο απ’ αυτό του κινηματογράφου. Ο Tabucchi εντάσσει τον Αλμοδόβαρ μέσα στη μακρά καλλιτεχνική -λογοτεχνική, εικαστικής και όχι μόνο- παράδοση της ιβηρικής χερσονήσου: Οι ιστορίες γυναικών, όπως το έργο του 16ου αιώνα La Celestina, το μπάροκ, ο Γκόγια και η σειρά χαρακτικών Los Caprichos, οι πρωτοπορίες του 20ου αιώνα (και μεταξύ άλλων η σχέση του με τον Ramón Gómez de la Serna), οι μουσικές τελετουργίες- ιεροτελεστίες της λαϊκής κουλτούρας. «Πρωτοτυπία» στα πλαίσια αυτής της παράδοσης είναι ο Αλμοδόβαρ. 
Για τον Antonio Tabucchi όλο το έργο του Αλμοδόβαρ θεμελιώνεται πάνω σε «τρεις μεγάλες περιγραφές του ανθρώπου, τα τρία αξιώματα της σύγχρονης ευρωπαϊκής κουλτούρας (…) Μοιάζει να κάνει μια σύνθεση των τριών ερμηνευτικών κλειδιών της ανθρώπινης συνθήκης: Η ζωή είναι ένα όνειρο, η ζωή είναι ένα θέατρο, η ζωή είναι ένα τσίρκο».
Ένας χαρακτήρας που συνεχώς επανέρχεται με διάφορες αφορμές στις μυθοπλασίες του Αλμοδόβαρ είναι ο τραβεστί, ένα πρόσωπο που σημαδεύεται από τη διπλή υπόσταση, το «double face». Ένας «ηθοποιός» που υποδύεται το άλλο φύλο, ο χαρακτήρας αυτός είναι παράλληλα και ένας «κλόουν» στο τσίρκο της ζωής: ο  ρόλος του στη δραματική πλοκή είναι να προσφέρει τη κωμική νότα χωρίς όμως να κρύβει από την οπτική του θεατή το αληθινό δράμα. Η ανάγκη του για παρένδυση, η βαθύτατη και ακραία επιθυμία του να ζήσει το όνειρο του, να είναι δηλαδή κάποιος άλλος, τον καθιστά εμβληματικό πρόσωπο. Στο σινεμά του Αλμοδόβαρ με τον ένα ή τον άλλο τρόπο όλοι οι ήρωες των ταινιών υποδύονται ρόλους, είναι ηθοποιοί που φοράνε μάσκες κλόουν και οι οποίοι μέσα από μια «θεατρική» πρακτική αναζητούν το όνειρο και τη λύτρωση. Για τον Αλμοδόβαρ το ίδιο το ανθρώπινο πρόσωπο δεν είναι παρά μια μάσκα προσποίησης με την οποία καλύπτεται από την κοινή θέα ο αληθινός πόνος της ζωής. Είναι μια φωτογραφία του Michele Tabucchi από τα γυρίσματα της ταινίας Volver που υπογραμμίζει αυτό το δισυπόστατο: σ’ αυτήν η Penelope Cruz ανέκφραστη και φαινομενικά ατάραχη, απορροφημένη από τις σκέψεις της, καθώς μακιγιάρεται μοιάζει έτοιμη να περάσει τη γραμμή, να μεταμορφωθεί, να γίνει ο άλλος, να ζήσει μια άλλη ζωή.

Δημήτρης Μπάμπας