(Συνέντευξη στον Άκη Καπράνο)

ΤΑ ΑΓΡΙΑ ΑΓΟΡΙΑ του Μπερτράν Μαντικό προβάλλονται εδώ και λίγες μέρες στην Αθήνα (προσεχώς και στην Θεσσαλονίκη) με ανέλπιστη επιτυχία. Ο Μαντικό εργάζεται πυρετωδώς για το νέο του φιλμ (για έναν πλανήτη που κατοικείται αποκλειστικά από γυναίκες) και βρήκε λίγο χρόνο να απαντήσει σε μερικές ερωτήσεις μου.

- Ανάμεσα στις πολλές ταινίες που σε επηρέασαν, αναφέρεις και τις «Μικρές Αφροδίτες» του Νίκου Κούνδουρου. Πώς κι ανακάλυψες αυτό το φιλμ;

- Χαζεύοντας ένα βιβλίο για το Ευρωπαϊκό σινεμά, έπεσα πάνω σε μερικές φωτογραφίες της ταινίας. Αργότερα, στο Βερολίνο, ανακάλυψα κάτι σαν παιδικό άλμπουμ με σκηνές από το φιλμ, τις βρήκα πανέμορφες και ποιητικές. Τελικά κατόρθωσα και βρήκα ένα dvd. Σε μεγάλο βαθμό, τον κινηματογράφο τον έμαθα μέσα από VHS και DVD παλιών ταινιών.

- Η ταινία μου θυμίζει από πολλές απόψεις τις ταινίες του Ραούλ Ρουίζ.

- Όντως, θαυμάζω τις ταινίες του Ρουίζ και τις ταινίες του των 70s, που τις γυρνούσε με τόσο λίγα μέσα. Ενώ οι ταινίες του είναι γεμάτες με μεθυστικά οπτικά εφέ, κατορθώνει να μας εισάγει στις εσωτερικές περιπέτειες των ηρώων του, επηρεάστηκα πολύ από αυτό το στοιχείο. Όμως, έχοντας πλήρη επίγνωση των επιρροών μου, προσπαθώ να δουλέψω έτσι ώστε να ακουστεί η δική μου φωνή.

- Προφανώς, η αφετηρία για τα ΑΓΡΙΑ ΑΓΟΡΙΑ ήταν η νουβέλα του Μπάροουζ.

- Ναι, είχα κολλήσει με μια από τις εικόνες της ιστορίας, ένα αγόρι που συνουσιαζόταν με ένα υπερφυσικό φυτό. Ήθελα να γυρίσω μια ταινία με επικά και ονειρικά στοιχεία, μια «πειραγμένη» περιπέτεια. Συγχρόνως επιθυμούσα να «θολώσω» τα όρια μεταξύ θηλυκού κι αρσενικού.

- Και πήγες να γυρίσετε το φιλμ στο νησί Ρουνιόν, στον Ινδικό Ωκεανό. Από πού κι ως πού;

- Κάπου 50 χρόνια πριν, ο Τρυφώ γύρισε στο ίδιο νησί την «Σειρήνα του Μισσισιπή». Ήθελα να βρεθώ στα ίδια μέρη με τον Τρυφώ, ο κόσμος να χαλάσει. Συν τοις άλλοις, το νησί διαθέτει κάποιες καταπληκτικές άγριες ακτές και πλούσια βλάστηση, ενώ περιέργως δεν διαθέτει σχεδόν καθόλου πανίδα, μόνο χλωρίδα.

- Το σενάριο ήταν ήδη ξεκάθαρο;

- Είχα γράψει κάτι σαν νουβέλα, 30 σελίδες. Έφτιαξα κι ένα storyboard το οποίο το ξέχασα. Οι διάλογοι περιορίστηκαν λίγο. Πάντως τελικά γύρισα αυτό που είχα στο μυαλό μου.

- Διάλεξες πέντε κορίτσια να ερμηνεύσουν τους ρόλους των αγοριών.

- Το είχα αποφασίσει αυτό από την πρώτη στιγμή. Ήθελα οι γυναίκες ηθοποιοί να παίξουν κάποιους ασυνήθιστους ρόλους. Να τις εκπαιδεύσω να παίζουν τα αγόρια.

- Και γύρισες όλη την ταινία με ληγμένο 16ρι στοκ.

- Πάντα γυρίζω σε φιλμ. Το σούπερ 16 κι ο κόκκος του ταιριάζουν στις ταινίες μου. Όλα τα εφέ που είδες έγιναν πάνω στο σετ, κανένα στο post production. Γύρισα σε ασπρόμαυρο, γιατί έτσι μπορώ να δείχνω καλύτερα τα αντικείμενα, να χειρίζομαι καλύτερα το φως και την ένταση της εικόνας. Το χρώμα αποσπά την προσοχή, η εικόνα γίνεται περίπλοκη. Το ασπρόμαυρο είναι πιο βαθύ, σου επιτρέπει να πας στην καρδιά της ιστορίας. Με το χρώμα, μένεις στην επιφάνεια.

- Πόσο κράτησε συνολικά η παραγωγή;

- Τα γυρίσματα κάπου ενάμιση μήνα. Όμως η ηχητική μπάντα δουλεύτηκε έναν χρόνο. Εξαιτίας του θορύβου των κυμάτων στο νησί, ήταν αδύνατο να δουλέψουμε με σύγχρονο ήχο. Όλα τα ηχητικά συν τους διαλόγους έγιναν αργότερα, στο στούντιο.
Η ταινία έχει ένα «διπλό» voice over, ένα κάπως ειρωνικό, μιας γυναικείας φωνής κι αυτό του ενός από τους χαρακτήρες, του Τανγκί. Μ’ αρέσει το voice over στο σινεμά, αλλά δεν θέλω ο ήχος να καθοδηγεί την ιστορία.
Νομίζω ότι η μουσική του Πιερ Ντεσπρά, σε συνδυασμό με τα ηχητικά εφέ και το voice over δημιούργησαν μια πραγματικά υπερβατική ατμόσφαιρα.
Στον Πιερ, είχα δώσει ήδη κάποιους «οδηγούς», ουσιαστικά κολάζ μουσικής από άλλα φιλμ. Μετά, συζητώντας, συνθέταμε και αποσυνθέταμε τα κομμάτια του ώσπου να πάρουν την τελική τους μορφή.

- Η Ελίνα Λόουενσον εμφανίζεται μόλις στη μέση του φιλμ. (σ.σ. Η Ελίνα Λόουενσον είναι η μούσα του Μαντικό, μαζί της υλοποιεί το πρότζεκτ «21 φιλμ σε 21 χρόνια». Η αμερικανίδα ηθοποιός έγινα γνωστή την δεκαετία του 90 κυρίως με τους ρόλους της στις ταινίες του αμερικανού ανεξάρτητου δημιουργού Χαλ Χάρτλεϋ).

- Ναι, και γι’ αυτό έπρεπε να σε κερδίζει με τη μία. Ο Κλάους Κίνσκι στο «Φιτσκαράλντο» ήταν η βασική μου έμπνευση, τα ρούχα που φόραγε, ο τρόπος που στεκόταν. Κι ο Τσαρλς Λώτον από το «Νησί του Δρος Μορό» ήταν επίσης ένα πρότυπο. Το όνομά της στην ταινία, «Σεβερίν», παραπέμπει στο όνομα της Κατρίν Ντενέβ στην «Ωραία της ημέρας» του Μπουνιουέλ, αλλά και σ’ αυτό του κεντρικού ήρωα του «Αφροδίτη στις γούνες» του Φον Μαζόχ.

- Στην ταινία ασχολείσαι αρκετά με τις έννοιες της τιμωρίας και της εκδίκησης, όπως και της εξουσίας.

- Δεν μ’ αρέσουν οι τιμωρίες κι από την «εκδίκηση» προτιμώ την «ρεβάνς». Στο φιλμ επικεντρώθηκα σε ένα άλλο τύπο τιμωρίας, ας πούμε «αποκαλυπτικής». Η εξουσία πάλι στις ομάδες ή στις αγέλες, είναι κάτι εγγενές. Το πόσο σε παρασύρει η εξουσία είναι κάτι που με απασχολεί. Όμως δεν θάβω τις ιστορίες μου μέσα στην ψυχολογία, προτιμώ τα δικά μου σύμβολα στις ταινίες μου.

- Η ταινία χαρακτηρίζεται εν γένει queer, πιστεύω ότι έχει μια σαφή πολιτική θέση.

- Μα το queer είναι πολιτική θέση. Η ταινία λειτουργεί σε κάμποσα επίπεδα ή διαφορετικές αναγνώσεις, τουλάχιστον αυτή ήταν η πρόθεσή μου. Δεν ασχολούμαι με τις θεωρίες όταν φαντάζομαι μια ταινία, απλώς καταδύομαι στην ιστορία. Και όταν φτάνω στα γυρίσματα, είμαι χαμένος, λες και βρίσκομαι στη μέση του ωκεανού και βασίζομαι μόνο στη διαίσθησή μου για να με βγάλει στη στεριά.

- «Το μέλλον είναι γυναίκα. Το μέλλον είναι μάγισσα».

- Έτσι πίστευα όταν γύρισα την ταινία. Ο κόσμος έχει αλλάξει εις βάρος της πατριαρχίας (ελπίζω). Φυσικά, το τέλος της ταινίας δεν βοηθά κανέναν να βγάλει συμπεράσματα. Δεν ξέρω αν κάπου εκεί βρίσκεται η ελευθερία, η ελευθερία είναι σαν το χέλι, συνέχεια ξεγλιστρά.