(I Graduated, But… )
του Yasujirō Ozu

Μόλις έντεκα λεπτά έχουν διασωθεί από το «Αποφοίτησα, αλλά…» το οποίο ανήκει στις πρώιμες κωμωδίες του αξεπέραστου Ozu. Και ναι μεν αυτό το κινηματογραφικό απόσπασμα δεν προσφέρεται για εκτενή ανάλυση, προαναγγέλλει όμως την μεγάλη τέχνη του Ozu της πρώτης περιόδου, όχι όμως και τον φορμαλισμό που θα εκτιναχθεί σε ύψη απείρου κάλλους από τη δεκαετία του 50 μέχρι τα τέλη του 60.
Εν μέσω παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης (1929) ένας απόφοιτος αναζητά εργασία που θα ανταποκρίνεται στα προσόντα του. Όταν του προσφέρεται μια θέση υποδεέστερη των ακαδημαϊκών του διαπιστευτηρίων, αυτός αρνείται και απογοητευμένος ψεύδεται στη μητέρα του, καθώς η ανεργία θεωρείται μέγιστη ταπείνωση. Στη σκηνή όπου παίζει σε καθημερινή βάση με τα παιδιά της αλάνας, προκειμένου να δικαιολογήσει στη μητέρα του την απουσία του ως ώρες εργασίας, βρίσκουμε την αρχετυπική σχέση ενήλικα και παιδιού στο έργο του Ozu με μόνιμη την βεβαιότητα παλινδρόμησης.) Οι σκηνές που διασώζονται μεταφέρουν τη δράση στη σχέση με τη γυναίκα του η οποία βρίσκει δουλειά σε ένα μπαρ, απογοητεύοντας ακόμα περισσότερο τον Tetsuo Nomoto αφού στην πατριαρχική κοινωνία η συντήρηση του άνδρα από τη γυναίκα αποτελεί ταπείνωση. Η πρόσχαρη γυναίκα δεν αποπνέει καθόλου κάποια έπαρση αλλά, αντιθέτως, πραγματισμό. Η εξασφάλιση κάποιου εισοδήματος θα τους επιτρέψει να καθορίσουν οι ίδιοι τις τύχες τους και έτσι ο Nomoto δέχεται την αρχική προσφορά θέσης εργασίας, μόνο που τώρα, για καλή του τύχη, θα λάβει αντιπροσφορά σαν κι αυτή που αρχικά επιθυμούσε. Η συμφιλίωση που κλείνει την ταινία αφορά και τον θαυμασμό του Ozu προς το αμερικανικό σινεμά. Η αφίσα του Harold Lloyd στα πλάνα με τη γυναίκα του αποτελεί τέτοια ομολογία, είναι όμως βέβαιο, κρίνοντας από αντίστοιχα έργα της περιόδου, ότι η συμφιλίωση στην ολοκληρωμένη εκδοχή της ταινίας διαμεσολαβείται από διλήμματα και απογοητεύσεις. Όχι μόνο μουσειακής αξίας αλλά επίκαιρο, επίσης, για τους σημερινούς απόφοιτους.

Σπύρος Γάγγας

Daigaku wa detakeredo / I Graduated, But… (Yasujirō Ozu, Japan, 1929)