του Asghar Farhadi
 

Απομακρυνόμενος από τα στερεότυπα μιας ηθογραφίας, ο ιρανός Asghar Farhadi σκηνοθετεί μια ταινία για την αναζήτηση της αλήθειας, με φόντο την ταραχώδη συζυγική ζωή.
Η είσοδος της νεαρής οικιακής βοηθού, της Rouhi, στο μεσοαστικό διαμέρισμα θα της προκαλέσει ένα αληθινό σοκ: θα βρεθεί στο κέντρο ενός πεδίου μάχης και θα παρακολουθήσει, αλλά και θα συμμετέχει σε μάχες εκ του συστάδην. Προετοιμαζόμενη για τον επικείμενο γάμο της, η νεαρή οικιακή βοηθός είναι τελείως απροετοίμαστη, όχι τόσο για ότι δει, αλλά για την ίδια τη συζυγική ζωή (και τις παρεκτροπές της): Βρίσκεται μπροστά σ’ ένα τυπικό οικογενειακό δράμα απιστίας, με κεντρικά πρόσωπα τη σύζυγο, που είναι πεπεισμένη για τη συζυγική προδοσία, τον σύζυγο, ο οποίος –ως συνήθως- αρνείται τα πάντα, το «τρίτο πρόσωπο», μια αισθητικό, και το παιδί.
Ο σκηνοθέτης συστήνει την ηρωίδα στους θεατές μέσα από μια συνεχή κίνηση- τόσο της κάμερας όσο και της ηθοποιού. Κάτι που δημιουργεί μια ισχυρή αντίθεση μ’ ότι ακολουθεί: δηλαδή τον εγκλεισμό και την καθήλωσή της, κατά ένα πολύ μεγάλο μέρος της δράσης, στους εσωτερικούς χώρους μιας πολυκατοικίας. Αντιμέτωπη με τις υποψίες της συζύγου για τη συζυγική απιστία, η νεαρή καθαρίστρια (και μαζί της οι θεατές) γίνονται ντετέκτιβ προς αναζήτηση της αλήθειας. Ο ρόλος που επιφυλάσσεται στην ηρωίδα, μέσα σ’ αυτούς τους στενούς χώρους, είναι αυτός ενός όχι αμερόληπτου παρατηρητή, ενός μάρτυρα των τεκταινομένων που παίρνει θέση –και μαζί μ’ αυτήν και όλοι οι θεατές.
Ακολουθώντας τις παραδόσεις ενός ρομερικού σινεμά- όπου ο διάλογος δεν είναι παρά μια ακόμα πράξη γεγονός της δραματικής πλοκής, που συχνά συγκαλύπτει και παραπλανεί παρά διαφωτίζει- η σκηνοθεσία μέσα από συνεχείς ανατροπές, παρεξηγήσεις και παραπλανήσεις, συσκοτίσεις και αποκαλύψεις δημιουργεί έναν ιστό μέσα στον οποίο παγιδεύει την ηρωίδα (και τον θεατή). Όταν τα πυροτεχνήματα αρχίσουν να ηχούν –είναι η παραμονή της περσικής πρωτοχρονιάς- τότε η σκηνοθεσία οδηγεί το δράμα στην κορύφωση του. Όχι όμως και στην λύση του: το πρόβλημα (και το δράμα) θα εξακολουθήσει να υπάρχει και μετά το τέλος της αφηγηματικού χρόνου, άλυτο και ατελείωτο. Και ακόμα χειρότερα: η ηρωίδα -αθώα έως τότε των περιπλοκών του έγγαμου βίου- έχει χάσει την αθωότητα της, έχει μολυνθεί.
Όμως η συζυγική απιστία (και το αν αυτή έχει συμβεί ή όχι) δεν είναι εν τέλει παρά ένα χιτσκοκικό συζυγικό MacGuffin: ότι έχουμε μπροστά μας ουσιαστικά είναι μια ταινία για τη σχετικότητα της αλήθειας και της πραγματικότητας (όπως αυτήν την προσλαμβάνουμε και την αντιλαμβανόμαστε). Αυτό που υπάρχει είναι ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο και ρευστό τοπίο σχέσεων, όπου η αλήθεια είναι στενά συνδεδεμένη με τη δεδομένη χρονική στιγμή. Η αντίληψη του θεατή (και της ηρωίδας) για την πραγματικότητα ποτέ δεν θα είναι ακριβής και έγκυρη: ότι γνωρίζει πάντοτε υπολείπεται της αλήθειας, κατά μια χρονική φάση. Επιβεβαιώνοντας έτσι τη ρήση του Ηράκλειτου: «Τα πάντα ρει, μηδέποτε κατά τ'αυτό μένειν»

Δημήτρης Μπάμπας