του Ben Affleck

Κατασκοπευτικό θρίλερ, αλλά και μια ιδιότυπη σάτιρα της χολιγουντιανής βιομηχανίας, η τρίτη ταινία του Ben Affleck, με παραγωγό τον George Clooney, εστιάζει σ’ ένα παράπλευρο περιστατικό της διαμάχης ΗΠΑ- Ιράν.
Το 1979 υπήρξε η χρόνια, που το απολυταρχικό και υποστηριζόμενο από τις ΗΠΑ καθεστώς του Σάχη στο Ιράν κατέρρευσε και την εξουσία κατέλαβε ο Αγιατολάχ Χομεϊνί, επικεφαλής της ισλαμικής επανάστασης. Στις 4 Νοεμβρίου 1979, ιρανοί φοιτητές, διαμαρτυρόμενοι για την παροχή ασύλου από τις ΗΠΑ στον έκπτωτο δικτάτορα, πολιόρκησαν και τελικά κατέλαβαν την αμερικάνικη πρεσβεία, κρατώντας όμηρους τους εργαζόμενους σ’ αυτήν. Όμως 6 αμερικάνοι διπλωμάτες κατόρθωσαν να αποδράσουν και να βρουν καταφύγιο στην καναδική πρεσβεία. Κεντρικό πρόσωπο της ταινίας είναι ο Tony Mendez, ένα πραγματικό πρόσωπο, ένας πράκτορας της CIA, που επιχειρεί να βγάλει από το Ιράν τους εγκλωβισμένους διπλωμάτες, χρησιμοποιώντας ως προκάλυμμα τα γυρίσματα μιας χολιγουντιανής ταινίας επιστημονικής φαντασίας. Ο τίτλος της ταινίας; «Αργώ»: μια σαφή αναφορά στην αργοναυτική εκστρατεία για την επιστροφή του χρυσόμαλλου δέρατος.
Σ’ αυτού του είδους τις ταινίες, η σχηματοποίηση των χαρακτήρων είναι αναμενόμενη και σ’ ένα βαθμό αναπόφευκτη. Εδώ, καθώς η αφήγηση εξελίσσεται από την οπτική των αμερικάνων, οι Ιρανοί περιγράφονται ως το απόλυτο Κακό. [Αν και στην ταινία γίνονται αναφορές για την ενεργητική υποστήριξη των ΗΠΑ στον Σάχη] . Κινούμενη με σαφές το δίπολο Καλό (ΗΠΑ)- Κακό (Ισλαμιστές), η σκηνοθεσία συνθέτει την ταινία από κάποια εν πολλοίς αυτόνομα τμήματα. Πέραν από τα τμήματα, που περιγράφουν το πολιτικό παρασκήνιο της επιχείρησης διάσωσης, υπάρχει η απεικόνιση της Τεχεράνης ως ενός εχθρικού –για τους ήρωες- τόπου, χώρος όμως που ευνοεί την ανάπτυξη του σασπένς. Στον αντίποδα, υπάρχει το Χόλιγουντ, τόπος όπου θα κατασκευαστεί η απαραίτητη μυθοπλασία για την επιχείρηση διάσωση. Εδώ η οπτική είναι σατιρική: ένας χώρος εκτός τόπου και χρόνου, ένα κλειστό και αυτόνομο, από τον περίγυρό του σύμπαν, ένας τόπος όπου παράγονται μυθοπλασίες προς κατανάλωση (όπως αυτής της ταινίας). Αναπτυσσόμενη, λοιπόν, μέσα στην άχλη της χολιγουντιανής μυθολογίας -και υπο την επήρεια της -, η αφήγηση της ταινίας κορυφώνεται, ως είθισται, με μια σεκάνς, τυπική για το είδος της. Όπως σε κάθε θρίλερ έτσι και εδώ, η σεκάνς του σασπένς -δηλαδή η αναχώρηση των ηρώων από την Τεχεράνη- κυριαρχείται από τη διαχείριση του αφηγηματικού και δραματικού χρόνου. Κάθε σκηνοθετική κίνηση γίνεται πάνω στις λεπτές διαχωριστικές γραμμές –ανάμεσα στη σωτηρία και την καταστροφή-, κάθε χειρονομία συμβαίνει λίγο πριν το όριο. Όλα είναι θέμα χρόνου και τήρησης των προθεσμιών, κάθε παραβίαση των χρονικών συνθηκών –deadlines- υπάρχει κίνδυνος να αποβεί μοιραία...

Δημήτρης Μπάμπας