(σχόλιο για την ταινία Sliver του Phillip Noyce)
"Σου αρέσει να βλέπεις... έτσι δεν είναι;"
Διαφημιστικό μότο του Sliver
Ταξιδεύοντας μέσα στις εικόνες του Sliver (Phillip Noyce) και ιχνηλατώντας το φιλμικό σώμα του, θα βρεθούμε μπροστά σε κάποιες κινηματογραφοφιλικές αναφορές, καθόλου τυχαίες. Είναι τα ευδιάκριτα και πολυπληθή δάνεια από τον Alfred Hitchcock που συναντάμε σκόρπια στις εικόνες της ταινίας. Δάνεια, τα οποία όντας ενταγμένα οργανικά μέσα στον αφηγηματικό ιστό, καθορίζουν δυναμικά τις παραγόμενες σημασίες της ταινίας. Με αφετηρία ένα πλήρες έργο πάνω στις απροσδόκητες όψεις της ανδρικής σεξουαλικότητας -αυτό του Alfred Hitchcock- ο Phillip Noyce θέτει ως έναν από τους στόχους της ταινίας τη δημιουργική αντιπαράθεση της χιτσκοκικής προβληματικής με σταθερές του σύγχρονου κοινωνικού βίου.
Αν προσπαθούσαμε να περιγράψουμε με λίγες λέξεις τον πλούτο των νοημάτων του Χιτσκοκικού έργου θα μιλούσαμε για δυναμικές μητρικές παρουσίες, λανθάνουσες ομοφυλοφιλικές συμπεριφορές, για την απεγνωσμένη αναζήτηση της γυναικείας παρουσίας, για το συμβολικό ευνουχισμό του άνδρα, αλλά κυρίως θα σταματούσαμε στην απόλυτη κυριαρχία του ηδονοβλεπτικού βλέμματος πάνω στο φιλμικό υποκείμενο. Είναι το προηγούμενο στοιχείο που φέρνει το χιτσκοκικό έργο πολύ κοντά στην ουσία της κινηματογραφικής εμπειρίας: δεν είναι παρά η παρακολούθηση, χωρίς τις ηθικές ενστάσεις της αμαρτίας, της ζωής κάποιων άλλων ανθρώπων- των ηθοποιών του φιλμ. 
Αν όμως στο χιτσκοκικό έργο η ηδονοβλεψία αντιστοιχίζεται με την κινηματογραφική εμπειρία (Rear Window) –αφού είναι η απεγνωσμένη αναζήτηση της πραγματικής ζωής που καθοδηγεί το βλέμμα -στο έργο του Phillip Noyce αντιστοιχίζεται με την τηλεοπτική εμπειρία και τις όποιες διαστροφικές απολαύσεις αυτή υπονοεί. Δεν είναι μόνο το δωμάτιο με τις τηλεοπτικές οθόνες που μας οδηγεί στο παραπάνω συμπέρασμα, αλλά κυρίως η διάφορα του ηθικού βάρους ανάμεσα στους ανδρικούς χαρακτήρες του χιτσκοκικού έργου και σε αυτούς του Phillip Noyce. Μια διάφορα που ορίζεται, πρώτα και κύρια, από την αφετηρία της παρακολούθησης: στο Sliver είναι περισσότερο η διάθεση για απόλυτο έλεγχο της ζωής των άλλων, μέσα από την κατοχή της εικόνας τους (1). Στοιχείο που ορίζει ένα χαρακτήρα εξουσιαστικό, απόλυτο και σε τελική ανάλυση ανήθικο: μόνο μετά την παρέμβαση της Sharon Stone θα αναπτύξει μια ηθική στάση απέναντι στις εικόνες -αναφερόμαστε στο επεισόδιο με τον αιμομίκτη πατέρα. Αντίθετα ακόμα και στις πιο σκοτεινές περιοχές του χιτσκοκικού έργου (Psycho) οι ήρωες συγκροτούν ένα πρόσωπο τραγικό αλλά ταυτόχρονα ηθικό -αφού είναι η απέλπιδα επιθυμία για την κατοχή και απόλαυση του γυναικείου σώματος που οδηγεί στην ηδονοβλεπτική παρακολούθηση. Η σκοτεινή πλευρά της παρακολούθησης στο Sliver κρύβει μια μάλλον διαστροφική και ναρκισσιστική αντίληψη για την ερωτική πρακτική (2).
Σημείο συνάντησης για τους ήρωες του χιτσκοκικού έργου και τους χαρακτήρες του Noyce είναι το οιδιπόδειο και η προσπάθεια για αποτελεσματική διαχείριση του. Σημείο όπου οι ήρωες σημαδεύονται με το στίγμα του ευνουχισμού, πραγματικού ή συμβολικού. Για τον νεαρό ήρωα της ταινίας του Sliver είναι ένας μάλλον συναισθηματικός ευνουχισμός, αφού αποτυγχάνει να προσεγγίσει την ουσία του γυναικείου προσώπου, καθώς μένει αυστηρά προσηλωμένος στην εικόνα του. Η έντονη μητρική παρουσία πάνω στο χαρακτήρα, καθοδηγεί τις επιλογές του οδηγώντας του στην αναζήτηση του μοναδικού γυναικείου σώματος, αυτού της μητέρας (που αναγνωρίζει στη μορφή της Sharon Stone). Είναι το προηγούμενο που φέρνει τον ήρωα πολύ κοντά στη ψυχολογία και τα χαρακτηριστικά του James Stewart, στο Vertigo, καθώς και αυτός φέρει ένα παρόμοιο τραύμα συναισθηματικού ευνουχισμού, προσπαθώντας να το ξεπεράσει αναζητώντας την αρχετυπική γυναικεία μορφή.
Οι παραπάνω χιτσοκικές επιρροές -αρκετά καθαρές σε μία προσεκτική θέαση της ταινίας- αντιμετωπίζονται από τη σκηνοθετική οπτική περισσότερο ως στοιχεία ενός διαλόγου που περιλαμβάνει ταυτόχρονα τα υπόλοιπα στοιχεία της μυθοπλασίας (τη γυναικεία παρουσία, τη χρήση της τεχνολογίας, τους κλειστούς χώρους κλπ)- παρά ως δάνεια που υποδεικνύουν μια ένδεια στον προβληματισμό.
Δημήτρης Μπάμπας
(1) Οι σκηνές της ιδιωτικής ζωής των ενοίκων της πολυκατοικίας βιντεοσκοπούνται από τον νεαρό ήρωα.
(2) Χαρακτηριστική είναι η ερωτική σκηνή στην αίθουσα με τις οθόνες, με το βίντεο να προβάλει μια αντίστοιχη ερωτική σκηνή ανάμεσα στους πρωταγωνιστές.
