(Ο Εξαιρετικός Κύριος Lazhar)
του Philippe Falardeau
Η τάξη ενός δημοτικού σχολείου στο Μόντρεαλ θα στιγματιστεί από ένα τραγικό γεγονός στο ξεκίνημα μιας συνηθισμένης χειμωνιάτικης μέρας… Ο Αλγερινός μετανάστης που εμφανίζεται απρόσκλητος με την ιδιότητα του δασκάλου, θα προσπαθήσει με το δικό του μοναδικό τρόπο να επουλώσει τα τραύματα των παιδιών, κάνοντας παράλληλα ορατές τις αδυναμίες μιας κοινωνίας, η οποία αρνείται να δει πέρα από την επιφάνεια της πολιτικής ορθότητας και των αναπαραγόμενων στερεοτύπων της.
Ο «εξαιρετικός κύριος Λαζάρ», η τελευταία ταινία του γαλλοκαναδού σκηνοθέτη και σεναριογράφου Philippe Falardeau, εμπνευσμένη από το θεατρικό μονόλογο «Bashir Lazhar» της Evelyne de la Cheneliere, βρίσκει στην τοπική σχολική κοινότητα του Quebec πρόσφορο έδαφος για να αγγίξει με ιδιαίτερη ευαισθησία δύσκολα θέματα οικουμενικού ενδιαφέροντος. Γίνεται έτσι ο καμβάς πάνω στον οποίο στήνονται πορτρέτα ανθρώπων και πρότυπα συμπεριφορών που προσπαθούν να αντιμετωπίσουν ή κυρίως να αποφύγουν τις οδυνηρές συνέπειες του πένθους και της ενοχής. Ταυτόχρονα λειτουργεί και ως ένας καθρέφτης, όπου αντανακλάται με ειρωνικό τρόπο η αποτυχία των σύγχρονων εκπαιδευτικών μοντέλων και του οικογενειακού περιβάλλοντος να διαχειριστούν το τραύμα αλλά και αυτήν ακόμα την ανθρώπινη επικοινωνία.
Η ταινία ακολουθεί μια απλή γραμμική αφήγηση αποκαλύπτοντας αργά και σταδιακά τα μυστικά της, όπως ακριβώς και ο κεντρικός της χαρακτήρας, με έναν τρόπο που δεν είναι ποτέ αυτός της άμεσης προβολής ή αντιπαράθεσης. Αποφεύγοντας την κλιμάκωση ή την κορύφωση της δραματικής πλοκής προτιμάει την απόκρυψη ή απλά την αποσιώπηση, την υιοθέτηση ενός λεπτού και γλυκόπικρου χιούμορ, τη διακριτική και από μικρή απόσταση παρατήρηση των ηρώων, μια στάση σεβασμού απέναντι στο τραγικό και την υποβόσκουσα θλίψη του. Πετυχαίνει έτσι τη σταδιακή ανάδυση της συγκίνησης μέσα από εικόνες και λιτούς διαλόγους που καθηλώνουν με τη μεστότητα και την ειλικρίνειά τους. Μέσα από τα βλέμματα των μαθητών που αναζητούν απαντήσεις, το συχνά αμήχανο αλλά γεμάτο αισιοδοξία χαμόγελο του δασκάλου, τους μεταξύ τους διαλόγους, την επικοινωνία που χτίζεται σιγά-σιγά.
Κεντρικός άξονας της ταινίας παραμένει ως το τέλος ο ομώνυμος ήρωας, ο ευγενικός κύριος Λαζάρ, που διαπνέεται από μια έμφυτη σεμνότητα και αξιοπρέπεια και που κουβαλάει μια προσωπική τραγική ιστορία στην οποία αποφεύγει να αναφέρεται. Έχοντας περάσει και ο ίδιος μέσα από μια δοκιμασία ανείπωτης βίας και έχοντας επιβιώσει, είναι ίσως ο πιο κατάλληλος –παρά τις παλιομοδίτικες μεθόδους του-να βοηθήσει τα παιδιά να αντιμετωπίσουν τη θλίψη τους, να συγχωρήσουν, αλλά και να αγωνιστούν για μια ζωή που παρά τη βιαιότητά της αξίζει να τη ζουν. Με τη γλυκύτητα του λόγου του και μύθους όπως αυτόν της χρυσαλλίδας, ο Αλγερινός πολιτικός πρόσφυγας που «μιλάει όπως ο Μπαλζάκ», καταφέρνει να εμφυσήσει στα παιδιά το σεβασμό προς το σχολείο ως τόπο φιλίας και πραγματικής συνεργασίας, αλλά κυρίως την κατάφαση προς τη ζωή και την αποδοχή του θανάτου, ακόμα και του πιο άδικου ή ανεξήγητου. Παραβιάζοντας τους τυπικούς κανόνες μιας κοινωνίας άκαμπτης και γραφειοκρατικής θα πληρώσει όχι μόνο το τίμημα μιας πλαστογραφίας αλλά κι αυτό της ανυπακοής, αφήνοντας ωστόσο πίσω του τη μαρτυρία μιας γνήσιας αγάπης.
της Καλλιόπης Πουτούρογλου [Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.]